«توریسم سلامت» در خوزستان؛ فرصتی که به دست دلال‌ها هدایت می‌شود
هرچند سالانه تعداد زیادی از اتباع عراقی برای بهره مندی از خدمات درمانی از طریق مرزهای خوزستان به ایران سفر می‌کنند، اما نبود متولی برای توسعه گردشگری سلامت در استان، سبب شده که این صنعت به دست دلال‌ها هدایت شود.
به گزارش اهواز نوین،پس از سقوط رژیم بعث عراق بسیاری از کشورها برای در دست گرفتن بازار عراق، به ویژه در برهه‌ای که به دلایل امنیتی و اجتماعی اقتصاد این کشور شرایط رکود را تجربه می‌کرد، تلاش کردند؛ کشورهایی مانند، ترکیه، چین و بعد از آنها ایران هر کدام بسته به نحوه برنامه‌ریزی، بازاریابی، شناسایی نیازهای بازار هدف، رایزنی با طرف عراقی، حجم همکاری‌های اقتصادی و در نظر گرفتن برخی معافیت‌ها برای روان کردن واردات به عراق، موفق شدند سهمی از بازار این کشور را در اختیار بگیرند.
امروزه تصاحب بازار هدف فقط در برقراری تجارت کالا خلاصه نمی‌شود؛ بلکه سازوکارهایی ایجاد شده است که می‌تواند سهم عمده‌ای در رفع نیازهای بازارهای هدف داشته باشد از جمله این ساز و کارها می‌توان به گردشگری سلامت اشاره کرد که از اوایل سال ۱۹۹۰ در جهان رونق گرفت و از سال ۱۳۸۳ شمسی پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی، توریسم درمانی به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت.
هرچند پس از سال ۱۳۸۲ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف اشتغالزایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت، اما با گذشت ۱۶ سال از مطرح شدن این موضوع در کشور، هنوز ساز و کار مناسبی برای جذب گردشگر و هدایت بیماران توسط دستگاه‌های متولی گردشگری سلامت در خوزستان وجود ندارد و به همین دلیل، بسیاری از بیماران عراقی ترجیح می‌دهند مراحل درمانی خود را در کشورهایی مانند هند، ترکیه و لبنان دنبال کنند.
شرکت‌های توریست سلامت به کشور هدف معرفی شوند
مژگان حسینی، بانویی که در سال ۹۲ موفق شد مجوز ایجاد یک شرکت گردشگری سلامت را خوزستان دریافت کند، می‌گوید با راه اندازی این شرکت به دنبال ساماندهی مراحل درمانی گردشگران خارجی بودم اما پس از تغییر استاندار در همان سال از اهمیت مسئله توریست درمانی در خوزستانی کاسته شد.
حسینی می‌افزاید: تا زمانی که استاندار خوزستان با استانداران بصره، بغداد و العماره رایزینی مستمر نداشته باشد و شرکت‌های توریست درمانی را به کشور هدف معرفی نکند، این صنعت در استان مغفول می‌ماند چرا که وقتی شرکت‌های گردشگری سلامت به بازارهای هدف معرفی می‌شوند، قطعاً مراکز درمانی درون کشور با ما قرارداد منعقد می‌کنند و ما با مذاکرات رسمی با متولیان سلامت در کشورهای خارجی می‌توانیم اتباع خارجی را جهت درمان و یا بهره مندی از خدمات سلامت به مراکز درمانی استان معرفی کنیم.
گردشگران عراقی ارزآوری زیادی برای استان ندارند
وی می‌افزاید: بنا به برخی از آمار، در مردادماه امسال در حدود ۶ هزار گردشگر عراقی از طریق مرز بین المللی شلمچه وارد کشور شدند و یک‌هزار نفر از آنها برای بهره مندی از خدمات درمانی به کشورمان سفر کردند اما فقط عده کمی از آنها برای ویزیت توسط پزشکان خوزستانی در استان ماندند و به همین دلیل ارزآوری اتباع عراقی برای خوزستان کم است.
حسینی با بیان اینکه شرکت‌های گردشگری دیگری در استان وجود دارد که هنوز موفق به دریافت مجوز نشده‌اند، بیان میکند: با توجه به کم شدن ارزش ریال در برابر دلار، هزینه‌های اجاره ملک در کشور عراق زیاد است و با توجه به قوانین این کشور برای اجاره کلک باید هزینه یک سال اجاره را به‌صورت کامل و یک جا پرداخت کنیم؛ علاوه بر این‌ها هزینه نیروی کار هم باید محاسبه شود.
صنعت توریسم سلامت دست دلال‌ها است
حسینی با ابراز تاسف از اینکه صنعت توریسم سلامت به دست دلال‌ها افتاده است و شبکه دلال‌ها قوی‌تر از شرکت‌های قانونی کار میکند، می‌گوید: هر میزان برای دادن مجوز به شرکت‌های توریستی سختگیری شود دلال‌ها قدرت‌مندتر می‌شوند؛ دلال‌ها کاری کردند که در سوئیت‌ها به توریست‌های عراقی خدمات می‌دهند و از صفر تا صد کارهای عراقی‌ها را انجام می‌دهند به ویژه که مشکل ارتباط به لحاظ زبانی ندارند اما این روش دلال‌ها گاهی مسائل اخلاقی را به دنبال داشته و سبب ورود پلیس به برخی قضایا شده است.
وی می‌افزاید: از طرفی بارها پیش آمده که گردشگران خارجی در کنسولگری از پزشکان ما شکایت کرده‌اند اما برای رسیدگی به شکایات اتباع خارجی، این افراد باید از طریق شرکت‌های گردشگری سلامت برای درمان اقدام کرده باشند اما چون از طریق دلال‌ها کارهای درمانی خود را طی کرده‌اند هیچ نتیجه‌ای دریافت نمی‌کنند و به همین دلیل این موضوع در درازمدت به صنعت توریسم درمانی خوزستان آسیب وارد می‌کنند.
حسینی با تاکید بر اینکه ساماندهی صنعت توریست درمانی سبب ایجاد شغل‌های بسیاری می‌شود، بیان میکند: بیمارستان‌ها باید ملزم شوند فقط با شرکت‌های قانونی فعال در حوزه گردشگری سلامت کار کنند اما مسؤولان دانشگاه علوم پزشکی می‌گویند هر کسی برای ما بیماری بیاورد استقبال می‌کنیم؛ VIP بیمارستان‌ها مرکز دلال‌ها شده است و مسؤول وی آی پی بیمارستان به اندازه سه دلال کار میکند.
وی درباره نارضایتی اتباع خارجی از افزایش هزینه‌های درمانی بیان میکند: براساس قوانین داخلی و شیوه‌نامه‌های موجود، امکان افزایش هزینه درمان اتباع خارجی تا ۷ برابر هزینه‌ها برای بیماران داخلی قانونی است چرا که این مراکز درمانی باید به بیماران کشورمان خدمات ارائه دهند و به همین دلیل صنعت توریسم سلامت سبب ارزآوری برای کشور می‌شود.
۱۰۰ میلیون دلار گردش مالی توریسم سلامت درخوزستان
سام شعبانی مسؤول اداره گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز می‌گوید: تلاش ما در دانشگاه علوم پزشکی بر این است که جذب گردشگر سلامت از طریق شرکت‌های قانونی فعال در این حوزه انجام شود اما تاکنون استقبال خوبی از این شرکت‌ها نشده است.
وی می‌افزاید: براساس پیش بینی‌های ما گردش مالی گردشگران سلامت در خوزستان برای استفاده از خدمات ایاب و ذهاب، هتلینگ، خورد و خوراک و درمان در حدود ۱۰۰ میلیون دلار است هرچند فقط ۳۰ درصد از این هزینه‌ها به بخش درمان اختصاص دارد و به همین دلیل به همکاران خود پیشنهاد داده‌ام که در صورت داشتن توانایی اقدام به راه اندازی شرکت‌های گردشگری کنند.
شعبانی بیان میکند: در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد اتباع خارجی که برای درمان به خوزستان می‌آیند نداریم چرا که بخش عمده‌ای از آنها از طریق دلال‌ها وارد استان می‌شوند. هرچند وزارت بهداشت سامانه‌ای طراحی کرده که به دنبال آن مراکز درمانی که توریسم سلامت را پوشش می‌دهند را شناسایی کند و هزینه‌های این بخش را مشخص کند.
مسؤول اداره گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی اهواز با بیان اینکه آمار گردشگران سلامت محرمانه است، عنوان میکند: مجوز پذیرش اتباع خارجی در مراکز جراحی و بیمارستان‌های محدودی صادر شده است اما حوزه مراجعه بیماران خارجی به این اماکن محدود نمی‌شود و مطب‌های خصوصی، آزمایشگاه‌ها و… هم اتباع خارجی را پذیرش می‌کنند و سامانه‌ای برای ثبت میزان مراجعات توریست درمانی به این امکان وجود ندارد تا ما آمار جامعی از تعداد گردشگران سلامت داشته باشیم.
شعبانی با انتقاد از میزان پرداخت هزینه‌های درمان توسط گردشگران سلامت عنوان میکند: قرار نیست یارانه شهروند ایرانی به بیمار خارجی داده شود؛ ویزیت پزشک متخصص در کشور ترکیه ۱۰۰ دلار است اما بیمار خارجی در استان خوزستان با کمتر از ۱۰۰ دلار پذیرش می‌شود.
وی با تاکید بر لزوم ورود بخش خصوصی به این صنعت، می‌گوید: تا کی باید برای بخش خصوصی خط و نشان بکشیم؟ بخش خصوصی خودش باید خود را بالانس کند و ما فقط باید نظارت کنیم؛ زمانی که یک هزینه را عنوان کنیم و واسطه‌ها یک هزینه قطعاً رقابت به وجود می‌آید و گردشگر سلامت سراغ کسی می‌رود که هزینه‌های کمتری را دریافت میکند.
۱۵ درصد گردشگران سلامت در خوزستان درمان می‌شوند
مهران حق پرست مدیر سابق گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور نیز دو ماه پیش در گفت‌وگویی گفته بود: ۱۱ بیمارستان در خوزستان وجود دارند که گواهینامه پذیرش بیمار بین‌المللی را از وزارت بهداشت دریافت کرده و نام همه آنها در وب‌سایت سفارتخانه‌های ایران در سراسر دنیا قابل‌مشاهده است ضمن اینکه در بیمارستان‌های خوزستان بیمارانی از کشورهای کانادا و آمریکا وجود دارند که نشان‌دهنده افزایش کیفیت کار درمانی در استان است.
وی افزود: بیمارستان مهر سال ۹۶ حدود ۳۰۰ بیمار خارجی را پذیرش کرده بود که این تعداد امروز به بیش از یک هزار بیمار خارجی رسیده است، همچنین سایر بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های استان سالانه ۲۰ تا ۲۵ هزار بیمار بین‌المللی را به‌صورت سرپایی درمان می‌کنند.
مدیر سابق گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز عنوان کرد: سالانه بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفر از مرزهای خوزستان با عراق برای درمان وارد کشور می‌شوند اما فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد آنها در خوزستان مانده و به مراکز پزشکی مراجعه می‌کنند.
توریسم سلامت پدیده جدید در استان
قدرت الله طمیمیان معاون فرهنگی و اجتماعی گردشگری منطقه آزاد اروند درباره عدم ساماندهی صحیح صنعت توریسم سلامت در استان اظهار میکند: توریسم سلامت یک پدیده جدید در استان ما به شمار می‌رود و قرار نبود برنامه‌ریزی خاصی برای آن صورت بگیرد اما اکنون با بخش خصوصی و طرف‌های دیگر این صنعت مذاکراتی خوبی شده است.
وی با بیان اینکه در تلاش هستیم شرکت‌های معتبر را در این بخش فعال کنیم، گفت: رایزینی از طرف دو طرف ایرانی و عراقی صورت گرفته است؛ هنر ما باید این باشد که خودمان تصدی‌گری نکنیم و تنها در این حوزه سیاست گذاری کنیم و اجازه دهیم بخش خصوصی کار را انجام دهد.
معاون فرهنگی و اجتماعی گردشگری منطقه آزاد اروند در رابطه با عدم توانایی بخش خصوصی در راه اندازی دفاتر خود در کشورهای خارجی بیان میکند: لزومی ندارد شرکت‌های توریستی ما در عراق یا جاهای دیگر مستقر شوند، باید کاری کنیم بین بخش خصوصی ما و این کشورها ارتباط متقابل ایجاد شود به همین منظور بهتر است در عراق شرکت‌های عراقی را برای جذب توریست فعال کنیم.
نیاز نیست از طریق شرکت‌های توریست درمانی اقدام کنم
مرتضی هاشم شهروند عراقی(شهر کوت) از طریق یکی از بستگان خود متوجه فعالیت مراکز کاشت مو با کیفیت در اهواز می‌شود و حالا برای سومین بار وارد خوزستان شده تا از خدمات این مرکز بهره ببرد، او می‌گوید: وقتی یکی از دوستان یا بستگان من در این سوی مرز زندگی میکند، نیازی به شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری سلامت ندارم و از طریق او می‌توانم نوبت پزشک متخصص را دریافت کنم.
وی می افزاید: در دو سفر قبلی برای درمان وارد ایران شدم اما حالا پس از پایان درمان خود به دنبال سفر به مشهد مقدس هستم چرا که اقلیم گرم خوزستان و نبود امکانات تفریحی در این استان برای جذابیتی ندارد.
از این شهروند عراقی سوال می‌کنم اقامت در هتل بهتر است یا سوئیت آپارتمان‌ها پاسخ می‌دهد: به شخصه اقامت در هتل را بیشتر می‌پسندم چون همه خدمات برایم مهیا است؛ هرچند هزینه سفر به ایران برایم ارزان است و در طول سفر به ایران فقط به ۴۰۰ دلار نیاز دارم.
هزینه سوئیت‌ها مناسب‌تر است
عبدالحسن الحرب یکی دیگر از شهروندان عراقی است که از استان بصره برای درمان خود و دو فرزندش به خوزستان سفر کرده است؛ وی که با راهنمایی یکی از دوستان خود در اهواز پزشک متخصص چشم را شناخته بود، می‌گوید: درمان چشم من آنقدر موفقیت‌آمیز بود که این بار برای درمان چشمان دو فرزنم سفر کردم.
عبدالحسن عنوان میکند: به واسطه دوستانی که در اهواز دارم مراجعات پزشکی متعددی داشتم اگر چه عراقی هستم اما کاملاً از ارزش پول ایرانی خبر دارم؛ دو روز گذشته در یکی از مطب‌های پزشکی ۷ برابر هزینه سونوگرافی را از مادرم گرفتند در بازار وقتی برای خرید می‌رویم هزینه‌ها را برای ما دو برابر حساب می‌کنند هتل دار نیز به محض اینکه متوجه شد عراقی هستیم هزینه دو شب را ۶۰۰ هزارتومان برای ما محاسبه کرد در حالی که بنده از زمان ورود به مرز تا هتل راهنما داشتم؛ قطعاً بار دیگر که به اهواز سفر کنم دیگر در هتل اقامت نمی‌کنم به نظر می‌رسد هزینه سوئیت‌ها مناسب‌تر باشد.
از این شهروند اهل بصره سوال می‌کنم فقط برای درمان به اهواز آمده است؟ پاسخ می‌دهد: ممکن است به برخی دوستان سری بزنیم اما برای گردش و تفریح به مشهد و شمال ایران می‌روم در اهواز چیزی من را جذب نکرد.
وی در آخر از من درخواست میکند از مسؤولان ایرانی بخواهم امنیت مسیر شلمچه تا فرودگاه آبادان و از شلمچه تا اهواز را بالا ببرند چرا که در این مسیر پول یکی از دوستانش را دزدیده‌اند.
سوئیت‌ها توسط دلال‌ها در اختیار عراقی‌ها گذاشته می‌شود
یکی از هتل‌داران اهواز نیز می‌گوید: هتل داری در خوزستان از رونق افتاده است؛ البته عراقی‌هایی که برای اولین بار به ایران می‌آیند چون از اقامت در خانه‌ها اطلاعی ندارند در هتل اقامت می‌کنند. از سویی دیگر در سوئیت‌های شخصی، مترجم، وسیله حمل و نقل و… برای اتباع خارجی مهیا است و گردشگر خارجی با این نحوه برخورد راحت‌تر ارتباط برقرار میکند.
وی بیان میکند: با توجه به مشکل بیکاری در خوزستان، اماکن از فعالیت این سوئیت‌ها جلوگیری نمی‌کند و هم اکنون خانه‌های زیادی در منطقه باغ شیخ اهواز توسط دلال‌ها در اختیار گردشگران خارجی قرار می‌گیرد.
وی عنوان میکند: در روزهای گذشته حدود ۱۸ میلیون تومان صرف هزینه برق و آب هتل کردم و سال گذشته ۸ میلیون و امسال ۱۶ میلیون تومان باید به اداره کل مالیات بدهم، با این هزینه‌ها مجبور به افزایش نرخ اجاره اتاق‌ها هستیم.
یک دلال: ماهانه ۱۵ میلیون درآمد دارم
یکی از واسطه‌هایی که حدوداً ۸ سال است که گردشگران عراقی را از زمان ورود به مرز همراهی میکند، می‌گوید: آنقدر در این کار معروف شدم که کارت ویزیت من دست توریست‌های عراقی دست به دست می‌شود و هر کسی که به ایران سفر کند به دوستان یا نزدیکان خود در عراق من را معرفی میکند.
وی که ۶ باب خانه را برای اقامت دادن به عراقی‌ها رهن کرده است، می‌افزاید: ۶ ماه اول سال اوج کار من است و عراقی‌های زیادی برای درمان و تفریح به اهواز مراجعه می‌کنند البته اگر برای تفریح در استان بمانند اغلب آنها را به دزفول و شمال استان می‌برم.
از این دلال اهوازی سوال می‌کنم چند نفر در این کار با شما فعالیت می‌کنند، پاسخ می‌دهد: از آنجایی که توریست‌های عراقی وقتی اینجا می‌آیند تمام وسایل و دارایی خود را در خانه می‌گذارند اعتماد نمی‌کنم هر کسی را شریک خودم کنم اما یک نفر به صورت حق الزحمه‌ای با من کار میکند، ماهانه حدود ۱۵ میلیون از کار با عراقی‌ها درآمد دارم که می‌توانستم درآمد بیشتری داشته باشم اما به دلایلی که گفتم نمی‌شود.
آمار توریسم سلامت را نداریم
سید حکمت الله موسوی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان اظهار میکند: یک دوره‌ای بحث گردشگری سلامت توسط آژانس‌های هواپیمایی اداره می‌شد اما حالا عمده کار توریسم سلامت بر عهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است؛ یک سری سرمایه‌گذار به عنوان هتل بیمارستان مایل بودند ورود کنند که مجوزهای مشترکی از اداره کل میراث فرهنگی و دانشگاه علو پزشکی اخذ کردند و تا حدودی کارهای آنها هم خوب پیش رفت اما این حرکت هنوز به صورت کامل ساماندهی نشده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان درباره آمار گردشگران خارجی که به منظور بهره مندی از خدمات درمانی وارد خوزستان می‌شوند، گفت: آمار گردشگران خارجی را داریم اما اینکه چه تعداد از این افراد برای درمان وارد کشور می‌شوند را نداریم.
ورود ۶ هزار بیمار عراقی به خوزستان
رضا قیصی‌پور مدیرکل جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری استانداری خوزستان با اشاره به ظرفیت گردشگری سلامت در استان خوزستان اظهار کرد: سال گذشته حدود ۶ هزار بیمار از کشور عراق به بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های استان خوزستان برای درمان مراجعه کرده‌اند که می‌توان با فراهم کردن زمینه جذب هر چه بیشتر بیماران خارجی، از این راه برای استان کسب درآمد داشت.
وی افزود: در بخش توریسم درمانی هدف و سرمایه گذاری ما، کشور عراق است که بتوانیم بیماران بیشتری را در استان پذیرش کنیم، در سال ۹۰ یک تفاهم‌نامه با ۲۰۰ بند در خصوص توریسم درمانی با کشور عراق منعقد کردیم، اما تاکنون متولی مشخصی برای این موضوع در استان در نظر گرفته نشده است.
مدیرکل جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری استانداری خوزستان بیان کرد: مدیران بیمارستان‌های استان باید با اهمیت موضوع توریسم درمانی آشنا شده و به منظور جذب گردشگران سلامت در بیمارستان‌ها شرایط را مهیا کنند، اما تاکنون کار مطالعاتی در این خصوص در استان انجام نشده است.
به گزارش اهواز نوین،طبق گفته بانک جهانی صنعت توریسم درمانی (گردشگری سلامت) سومین عرصه سرمایه گذاری در جهان به شمار می رود اما ایران و به صورت ویژه استان خوزستان سهم ناچیزی از ۱۳۰ میلیارد دلار درآمد کشورهای صاحب گردشگری سلامت دارد و رتبه پایین در جذب گردشگر سلامت را به خود اختصاص داده است و اغلب به دست دلال‌ها هدایت می‌شود.
