دفاع مقدس و نفت و گاز كارون
تأسیسات نفتی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون در روزهای جنگ تحمیلی با نام منطقه اهواز جزئی از شرکت بزرگ مناطق نفت‌خیز جنوب، قلب تپنده نفت بود و بارها از سوی جنگنده‌های دشمن هدف حمله هوایی قرار گرفت و در این دوران ۲۲ نفر از کارکنان این شرکت به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.
شانا به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس، مطلبی تحت عنوان «دفاع مقدس و نفت و گاز کارون» را که پیش‌تر منتشر شده بوده است را بازنشر کرده است؛ این مطلب که در ادامه می‌آید به همت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون تهیه شده است:
هنوز مدت زیادی از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نگذشته بود که غول جنگ از راه رسید. روزهایی که خوزستان در آتش خشم دشمن می‌سوخت، نفت نیز جدا از جنگ نبود؛ نفت تأمین‌کننده اقتصاد کشور بود و دشمن تلاش داشت این جریان زندگی‌ساز را متوقف کند.
تأسیسات نفتی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون آن روزها با نام منطقه اهواز جزئی از شرکت بزرگ مناطق نفت‌خیز جنوب، قلب تپنده نفت بود و بارها از سوی جنگنده‌های دشمن هدف حمله هوایی قرار گرفت. گزارش زیر به‌طور مختصر به تشریح وضع کارخانه‌ها و تعداد دفعاتی که از سوی جنگنده‌های دشمن بمباران شدند می‌پردازد.
تلمبه‌خانه نفت
تلمبه‌خانه نفت شهید مصاحب در مجتمع صنعتی شماره یک شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون قرار دارد و از ایستگاه‌های اصلی پمپاژ نفت صادراتی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و نفت مناطق مرکزی به خارک است که اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست.
این تلمبه‌خانه آن روزها با نام اهواز شناخته می‌شد و در طول جنگ پنج نوبت هدف جنگنده‌های دشمن بعثی قرار گرفت، اما هر بار با تلاش متخصصان متعهد صنعت نفت در کمترین زمان ممکن به مدار عملیات بازگشت.
در یکی از شدیدترین حملاتی که چهاردهم مهرماه سال ۶۵ به این کارخانه شد، «غلامرضا مصاحب» سرپرست و سه نفر دیگر از کارکنان این تلمبه‌خانه به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و چند نفر دیگر نیز مجروح شدند. به انگیزه گرامیداشت این حادثه، این تلمبه‌خانه با نام «شهید مصاحب» نام‌گذاری شده است.
واحدهای بهره‌برداری
شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون، هفت کارخانه بهره‌برداری دارد که نفت تولیدی را پس از دریافت از چاه در سه مرحله فرآورش و به مبادی دیگر ارسال می‌کند.
در طول جنگ هشت ساله تحمیلی این کارخانه‌ها ۱۹ مرتبه از سوی جنگنده‌های دشمن بمباران شدند که در این میان کارخانه بهره‌برداری آبتیمور به‌طور کامل منهدم شد.
کارخانه بهره‌برداری شماره ۲ رکورددار بیشترین تعداد بمباران‌هاست و در این مدت، ۹ مرتبه هدف هجوم قرار گرفت. پس از آن کارخانه بهره‌برداری شماره یک ۶ مرتبه بمباران شد. کارخانه‌های بهره‌برداری شماره ۴ و ۵ اهواز نیز هرکدام یک مرتبه بمباران شدند، اما با توجه به نقش کلیدی که این کارخانه‌ها در زنجیره تولید و فرآورش نفت داشتند پس از هر بار بمباران، با سرعت به چرخه تولید نفت و گاز باز می‌گشتند.
کارخانه‌های نمک‌زدایی
کارخانه‌های نمک‌زدایی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون، در دوران دفاع مقدس پنج مرتبه هدف جنگنده‌های دشمن بعثی قرار گرفت. این کارخانه‌ها همان‌طور که از نامشان پیداست وظیفه‌شان فرآورش نفت نمکی است. در زمان جنگ این کارخانه‌ها نیز از تیررس جنگنده‌های عراقی در امان نبودند.
کارخانه‌های نمک‌زدایی شماره ۱، ۴ و ۵ اهواز هرکدام یک مرتبه و کارخانه نمک‌زدایی شماره ۲ در دو مرحله بمباران شد.
تأسیسات فرآورشی گازی
چهار ایستگاه از ایستگاه‌های تقویت فشار گاز شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون در زمان جنگ هدف جنگنده‌های عراقی قرار گرفت. ایستگاه‌های تقویت فشار گاز شماره یک و ۲ هرکدام چهار مرتبه و ایستگاه تقویت فشار گاز شماره ۴ اهواز نیز یک مرتبه هدف حمله هوایی دشمن قرار گرفتند.
این کارخانه پس از تقویت فشار گازی که از واحدهای بهره‌برداری دریافت می‌کنند آن را برای نمک‌زدایی به کارخانه‌های گاز و گاز مایع هدایت می‌کنند.
کارخانه گاز و گاز مایع شماره ۶۰۰ نیز از دیگر تأسیسات فرآورشی گازی بود که در منطقه اهواز یک مرتبه بمباران شد.
بازسازی تأسیسات
غیرمترقبه بودن جنگ و نبود سازمان مشخصی برای پاسخگویی به نیازهای فوری ناشی از بروز خسارات سبب شد تا نسبت به ایجاد یک سازمان اداری/ عملیاتی مشخص که بتواند هم امکان تداوم، تولید و صادرات نفت را فراهم کند و هم ضریب ایمنی تأسیسات را در برابر حملات دشمن بالا ببرد تشکیل شد. این سازمان «ستاد بازسازی وزارت نفت» نامیده شد که به تبع آن «ستاد بازسازی مناطق نفت‌خیز» نیز شکل گرفت.
عملیات پاکسازی و بازسازی بعد از تهاجم دشمن غیرقابل اجتناب بود. پس از اطلاع کارکنان صنعت نفت از مواضع بمباران‌شده، اکیپ‌های موجود در محل بلافاصله فعال می‌شدند و اکیپ‌های کمکی نیز از نقاط مجاور به کمک آنها می‌شتافتند.
ابتدا عملیات اطفای حریق و جلوگیری از سرایت آتش به تأسیسات مجاور آغاز و به موازات آن امدادرسانی به مجروحان و آسیب‌دیدگان احتمالی و پاکسازی آثار خرابی آغاز می‌شد.
برحسب میزان شدت آسیب، بلافاصله عملیات بازسازی آغاز یا پس از تهیه ملزومات و فراهم شدن امکان عملی انجام می‌شد.
سیاست کلی این بود که امکان لازم برای استمرار عملیات واحد آسیب‌دیده در اسرع وقت فراهم آید. بر اساس برنامه تنظیمی، به‌دنبال هر بمباران و پس از اطفای حریق، گروهی از کارکنان بازسازی با هماهنگی ادارات مربوطه، از واحد بمباران‌شده بازدید و محل‌های صدمه‌دیده را روی نقشه‌های آن واحد مشخص می‌کردند. براساس ابعاد خسارت مشخص‌شده در نقشه، گروه کارپردازی نسبت به تأمین وسایل و تجهیزات مورد نیاز اقدام می‌کردند و سپس گروه بازسازی وارد عمل می‌شد.
کارخانه‌ها و تأسیساتی که پس از بمباران بلافاصله بازسازی و عملیاتی شدند
تاسیساتی که بطور اضطراری بازسازی و کارهای تکمیلی آنها پس از جنگ انجام شد
شهیدان شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون
در دوران جنگ، ۲۲ نفر از کارکنان شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون به درجه رفیع شهادت نائل آمدند. از این تعداد ۱۲ نفر از آنها در بمباران هوایی تاسیسات و ۱۲ نفر دیگر در جبهه‌های نبرد، شربت شهادت نوشیدند.
شکل‌گیری شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون
پس از پایان جنگ و آغاز بازسازی تاسیسات نفتی، در دهه ۷۰ بحث تشکیل شرکت‌های تابع در گستره شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب جدی شد و سرانجام «شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون» براساس بند «الف» ماده ۵ اساسنامه شرکت ملی نفت ایران و بند «ن» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۷۷ کل کشور با هدف راهبردی عملیات تولید، فرآورش و انتقال نفت خام، گاز و گاز مایع و تصفیه آب (خام، صنعتی و شرب) در منطقه اهواز، در تاریخ یازدهم آذرماه سال ۱۳۷۷ در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری به ثبت رسید و از ابتدای سال ۱۳۷۹ به‌عنوان شخصیت مستقل فعالیت خود را آغاز کرد.
این شرکت با در اختیار داشتن هفت مجتمع بزرگ صنعتی و ۶ هزار کیلومتر خطوط لوله انتقال در گستره‌ای به وسعت ۱۵ هزار کیلومتر مربع در شهر اهواز و مناطق همجوار آن، روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت (معادل ۲۵ درصد نفت کل کشور)، حدود ۷۰۰ میلیون فوت مکعب گاز و ۶۵ هزار بشکه مایعات گازی را از مخازن نفتی اهواز، منصوری، آبتیمور، دارخوین و رامین تولید و به مبادی مصرف ارسال می‌کند، همچنین تامین آب شرب، صنعتی و خام تأسیسات کارون و منازل سازمانی مستقر در کلانشهر اهواز با دبی روزانه ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار بشکه نیز از دیگر وظایف این شرکت است.
