طویبه؛ سکوتی به بلندای نخل، لذتی به شیرینی خرما

اقلیم و جغرافیای خوزستان به گونه ای است که گردشگری روستایی این استان به ویژه در مناطق عرب‌نشین، تفاوت چشمگیری با روستاهای سراسر کشور دارد نوع پوشش گیاهی، نوع ساختار روستا و شیوه دامپروری و کشاورزی در روستاهای عرب نشین خوزستان تفاوت‌هایی را ایجاد کرده که  علاقه مندان زیادی نه تنها در سطح کشور بلکه در سطح دنیا دارد.

روستای طویبه یکی از چند هزار روستای خوزستان است که در هفت کیلومتری اهواز در شهرستان حمیدیه واقع شده است اهالی روستا می‌گویند در جنگ تحمیلی محل فرود آمدن موشک‌ها و توپ‌های زیادی بوده است برای همین نام آن را طویبه گذاشتند مقاومت اهالی طویبه دربرابر حمله دشمن در هشت سال دفاع مقدس زبانزد است.

در هفته گردشگری سال جاری در راستای شعار سازمان جهانی گردشگری روستای طویبه موفق شد به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شود، این روستا همانند روستاهای عرب نشین خوزستان ظرفیت خوبی در  معرفی شدن به عنوان مقصد بسیاری از گردشگران دارد سکوت شب‌های مهتابی در دل نخلستان‌ها و طلوع آفتاب در پهنه وسیع این روستا ویژگی منحصربه فردی را به منطقه بخشیده است.

قرار گرفتن این روستا در کنار جنگل‌ گمبوعه و همچنین شن‌زارها موقعیت بسیار خوبی را ایجاد کرده تا گردشگران از این ۲ پتانسیل مهم استفاده کنند ،کشارزی و کشت سبزیجات همچنین پرورش گاومیش، اسب، بوقلمون به صورت وسیع در این روستا صورت می‌گیرد، گاومیش‌ها بخش مهمی از جذابیت‌های گردشگری این روستا هستند که شیوه زندگی آن‌ها برای گردشگران بسیار جالب توجه است و مواد لبنی تهییه شده از شیر گاومیش طرفداران بسیاری دارد.

پرنده‌نگری در طویبه

یک راهنمای گردشگری در باره بخشی از ظرفیت‌های این روستا گفت: در کنار روستا یک جنگل سه هزار هکتاری قرار دارد که بسیار زیبا و دارای ظرفیت بالایی برای پرنده‌نگری است  به خاطر وجود این جنگل پرنده های مختلفی در جنگل لانه کرده اند  و محل زندگی پرنده های بسیاری به ویژه در فصل سرد سال است؛ گروه‌های خارجی پرنده‌نگر برای این منظور بارها به این منطقه سفر کرده اند.

رزاق مجدم بیان کرد: اقامتگاه سنتی، مضیف و باغ ویلا برای ذائقه‌های مختلف گردشگران در این روستا احداث شده است و وجود نخلستان‌ها، کشت‌های فصلی، اصطبل‌های پرورش اسب و پرورش انواع دام به ویژه گاومیش داری را از دیگر ظرفیت‌های این روستا است.

این راهنمای گردشگری بیان کرد: در این روستا نیروهای جوان برای حضور گردشگران آموزش داده شده‌اند و برخی از جوانان این روستا به زبان‌ انگلیسی، آلمانی و فرانسه  مسلط هستند.

وی بیان کرد: از سوی دیگر طویبه محل جهاد عشایر عرب خوزستان بوده است و یادمانی از آن نیز در نزدیکی روستا قرار دارد که گردشگران می‌توانند از آن نیز دیدین کنند به طور کلی طویبه در زمان هشت سال دفاع مقدس یکی از مناطقی بوده که مورد هجوم دشمن قرار گرفت و مردم برای دفاع از وطن خود در مقابل حمله دشمن ایستادگی کردند.

رزاق ادامه داد: از مسئولان تقاضا می‌شود با توجه به وضعیت معیشتی مردم این منطقه و بیکاری  و به منظور توسعه گردشگری در این روستا تسهیلات کم بهره در اختیار آنان قرار دهند و از سوی دیگر رسیدگی بیشتری به روستا از نظر نهال کاری داشته باشند.

مردهای روستای طویبه نیز همانند دیگر مردم عرب خوزستان لباس سنتی به نام دشداشه بر تن دارند لباسی سراسر سفید و بلند که از بخش‌های مختلفی به نام عقال، چفیه و بشت تشکیل شده است، بشت پوشش بلندی است که روی دشداشه می‌پوشند و رنگ‌های مختلفی دارد، چفیه یا کوفیه نیز پارچه‌ای که روی سر می‌گذارند و سادات منطقه از رنگ سبز چفیه استفاده می‌کنند و عقال یا عگال در زبان محلی نیز همان حلقه‌ای سیاه رنگی است که روی چفیه قرار می‌گیرد.

عید فطر و گرگیعان در کنار دیگر رسوم خاص عرب‌ها در مراسم شادی و عزا، از جمله رسومی هستند که همچنان در این منطقه به طور کامل اجرا می‌شوند.

بسیاری از اهالی روستا اقدام به ساخت اقامتگاه‌های بومی به همان سبک و سیاق رایج عرب‌های خوزستان کرده اند که گردشگران می‌توانند برای اسکان در این روستا در کنار استفاده از غذاهای محلی روستا که اغلب آن‌ها از ماهی درست می‌شود آداب و رسوم محلی را نیز شاهد باشند و از موسیقی محلی روستا لذت ببرند.

مضیف درواقع اقامتگاه بومی روستا است که سازه‌ای از جنس نی و حصیر است و قدمت بسیار دیرینه ای دارد از ویژگی‌های مهم مضیف خنک بودن آن در فصل تابستان است و یکی از بهترین و زیباترین مکان‌ها برای پذیرایی از مهمانان  است  که اداره آن توسط ریش سفید یا شیخ انجام می شود، مضیف‌ها در ندارند که نشان می‌دهد در آن به روی همه باز است و هر کسی که بخواهد می‌تواند وارد آن شود.

یکی از رسوم بسیار جالب که در مضیف صورت می‌گیرد آیین قهوه خوری عربی است و صاحب مضیف از مهمانان با قهوه پذیرایی می ‌کند، مراسم قهوه خوری در آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

قهوه عربی در ظرفی به نام دله آماده می‌شود فردی که با دله پذیرایی می کند آن را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می‌کند.

یکی دیگر از آیین های مردم منطقه طویبه آیین موسیقایی مرسوم به یزله است، یزله نوعی مراسم آیینی و موسیقی محلی است که از دیر باز تا امروز رواج داشته که به صورت رقص و پایکوبی در هنگام عروسی  یا عزا به شیوه خاص خود برپا می‌شود در آیین یزله از شمشیر نیز استفاده می‌شود که به عنوان نماد قدرت کاربرد دارد.

موسیقی محلی در طویبه

یکی از فعالان حوزه آداب و رسوم عرب‌های خوزستان و سرپرست گروه موسیقی میسان نیز  گفت: یکی از ویژگی‌های  جذاب در روستای طویبه مانند دیگر روستاهای عرب‌نشین خوزستان برخورداری از موسیقی سنتی این مناطق است.

باسم حمادی افزود:  موسیقی فولکوریک این منطقه با دیگر گونه موسیقی‌های عربی شباهت‌هایی دارد، در موسیقی عربی از سازهایی کششی، زهی، کوبه‌ای، بادی، عود، نی، رباب  استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: برخی رسوم مانند رقص شمشیر یا رقص آیین نیز در این منطقه مرسوم است که همراه با این رقص موسیقی مخصوص خود نواخته می‌شود  که مورد توجه بسیاری از گردشگران است.

این فعال فرهنگی ادامه داد: یکی دیگر از رسوم رایج که در این روستا بسیار زیبا اجرا می شود همان رسم قهوه خوری عرب‌ها است  که گردشگران می‌توانند با حضور در این روستا چگونگی درست کردن  قهوه اصیل عربی یا همان دله را ببیند و سرو  آن را یاد بگیرند.

وی با اشاره به غذاهای محلی طویبه بیان کرد:  عربهای خوزستان غذاهای بسیار متنوعی دارند که یکی از معروفترین غذاهای آنان مفطح است دیگر غذا رایج در این روستا پخت ماهی است که انواع و اقسام غذاهای سنتی مانند محروگ، مطبگ، قلیه ماهی را شامل می شود که تنوع و تفاوت مزه‌های آن بسیار جالب توجه است.

حمادی با اشاره به اقامتگاه‌های بومگردی این منطقه ادامه داد:  گردشگران می‌توانند پس از سفر به طیبه در مضیف‌ها اسکان یابند و در آنها پذیرایی به رسم عرب‌ها صورت می‌گیرد.

وی بیان کرد: در مجموع با توجه به این که روستای طویبه  با شهر اهواز تنها ۲۰ دقیقه فاصله زمانی دارد  اگر گردشگرانی که زمان محدودی دارند و نمی‌توانند به روستاهای دورتر بروند می توانند در کمترین زمان ممکن از یک روستا با تمامی رسم و روسم عربهای خوزستانی دیدن کنند.

طویبه چه مشکلاتی دارد

یک فعال گردشگری با ابراز خوشحالی از انتخاب روستای طویبه به عنوان یکی از روستاهای مسیرِ حمیدیه به عنوان روستای هدف گردشگری بیان کرد: در این روستا گاومیش‌داری، نخل‌داری و بافت سنتیِ جامعه به همراه سبک و سیاق خاص در سلیقه و آداب و رسوم می‌تواند جاذبه خوبی برای گردشگران باشد.

قاسم منصورآل‌کثیر توضیح داد: انتظار می‌رود معاونت گردشگری میراث فرهنگی و به طور کلی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نسبت به تسهیل در اعطای تسهیلات همراهی بیشتری با جوامع محلی داشته باشند.

وی تاکید کرد: آموزش به عنوان یک رکن مهم همواره مورد کم توجهی قرار گرفته لازم است با رعایت پیوست‌های اجتماعی هر منطقه برنامه‌ریزی برای آن صورت گیرد، آموزش با زبان و اصولی که برای جامعه محلی قابل فهم نباشد کاری بی‌فایده است و لازم است قبل از آموزش به زبان، سبک زندگی و حساسیت‌های مردمان در هر منطقه دقت بیشتری کرد.

این فعال گردشگری یادآور شد: باید جوامع محلی سطح آگاهی نسبی نسبت به مسائل گردشگری داشته باشند.

وی با اشاره به برخی مشکلات این روستا تصریح کرد: روستای طویبه فاقد آنتن‌دهی مناسب برای اتصال به اینترنت و حتی تماس‌های تلفنی است ضرورت دارد اداره کل میراث فرهنگی برای برطرف کردن این مشکل پیگیری و اقدامات لازم را انجام دهد، همچنین نصب تابلوی راهنمایی به سمت روستای گردشگری طویبه در کنار جاده اصلی نیز مورد نیاز است.

آل‌کثیر بیان کرد: هنوز درباره این روستا تولید محتوای مصور و حتی متنی برای معرفی بیشتر ایجاد نشده است.

نقش تسهیلات کم بهره در توسعه گردشگری روستای طویبه

با توجه به شرایط اقتصادی امروز کشور توجه به تولیدات داخلی که روستاها نقش مهمی در آن را ایفا می‌کنند بسیار مهم  و ضروری است، گردشگری روستایی موجب رونق تولید می‌شود و سهم مهمی در اقتصاد مناطق روستایی دارد درواقع بخش گردشگری روستایی منبع بسیار مهمی برای اشتغال نیروی کار غیرماهر و زنان روستایی است که با تولید صنایع‌ دستی و محصولات دامی به توانمندسازی خانواده و کاهش فقر و محرومیت کمک می‌کنند.

فعالیت‌های اجتماعی روستاییان و حمایت از حفظ و آبادانی فضاهای روستایی از جمله مزایای گردشگری روستایی است که ضرورت دارد برای توسعه این امر تسهیلاتی برای خانواده‌های روستایی در نظر گرفته شود.

مدیر کل صندوق کارآفرین امید خوزستان در این باره  گفت: امیدوارم نام و برند روستای طویبه در فضای مجازی به سرعت منتشر شود و به عنوان یک برند در حوزه گردشگری معرفی شود و شاهد توسعه روز به روز این روستا در حوزه گردشگری باشیم.

مهدی امرایی توضیح داد: ۴۵ طرح برای پرداخت تسهیلات شناسایی و معرفی شده است و اسامی آنان احصا شد که از هفته آینده ثبت‌نام‌ برای ارایه تسهیلات آغاز می‌شود و امیدوارم پس از پایان ماه صفر شاهد شروع روند پرداخت تسهیلات باشیم و گامی کوجکی در کنار اهالی  برای روستاهای استان برداریم.

مدیر کل صندوق کارآفرین امید خوزستان بیان کرد: بسته به نوع  طرح بین  ۳۰۰ میلیون ریال تا سه میلیارد ریال تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار داده می‌شود، این تسهیلات متناسب با ظرفیت‌ها و اولویت ها هستند.

وی بیان کرد: از چند ماه پیش با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان برای داشتن روستاهای بدون بیکار، محصول محور، روستای هدف گردشگری و تولید صنایع دستی روی ۴۳ روستا برنامه ریزی شد هر چند در آغاز کار به علت شیوع کرونا وقفه ایجاد شد اما پس از یک ماه مجددا کار بررسی آغاز شد و به زودی مراحل آغاز ارایه تسهیلات برای این روستاها نیز آغاز می‌شود.

امرایی ادامه داد: افزایش تسهیلات براساس قوانین و دستور العمل‌های قانون اشتغال پایدار عشایری  است و  تسهیلات  متناسب با نوع طرح و توان فرد برای بازپرداخت مشخص می شود تا از آن استفاده بهینه کند وگرنه ما  محدودیت اعتباری آنچنان نداریم.

تغییر مسیر گردشگری دنیا به سوی روستاها

معاون گردشگری میراث فرهنگی خوزستان گفت:  مسیر گردشگری در یک تا ۲  دهه اخیر تغییر کرده است و دیگر کسی علاقه مند به بازدید از برج‌ها، باروها، کارخانه‌ها و ساختارهای بزرگی که صنعت بر جای گذاشته نیست، متاسفانه یکی از فرهنگ های غلطی که در برخی روستاهای ما وجود دارد این است که فکر می کنند برای پیشرفت باید  به سمت ساخت خانه های بتنی بروند و فرهنگ بومی منطقه را از بین ببرند در حالی که این گونه نیست.

غلام شجاعی بر حفظ شرایط فعلی روستای طویبه از سوی بومی‌های این منطقه تاکید کرد و گفت: یکی از دلایل سفر گردشگران سراسر دنیا به روستاها سادگی روستاها است، گردشگران مسیر گردشگری روستایی را انتخاب می‌کنند تا در سفر خود سادگی زندگی و فرهنگ بومی  منطقه را از نزدیک لمس کنند استفاده از محصولات ساده، وسایل ساده، اقامتگاه‌های بومی در جذب گردشگران بسیار مهم است.

معاون گردشگری میراث فرهنگی خوزستان توضیح داد: اداره کل میراث فرهنگی در کنار مردم  روستای طویبه است و اهالی روستا می‌توانند با تبلیغات درست، خدمات‌دهی مناسب به گردشگران  درآمد زایی خوبی را در روستا ایجاد کنند.

وی نقش آموزش را در توسعه پایدار گردشگری روستایی مهم عنوان کرد و گفت: در حال حاضر مهمترین نکته در این روستا حفظ ظرفیت های روستا است و باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود و به نسل آینده نیز انتقال یابد.

شجاعی ادامه داد: با توجه به مشکلات اقتصادی دولت می‌توان گفت در حال حاضر شرایط کشور و تنگناهایی که وجود دارد کمتر از دوران جنگ تحمیلی نیست  از این روز نیاز است برای ایجاد اشتغال و درآمد زایی از توسعه گردشگری روستاها بهره‌بجوییم.

وی افزود: امیدواریم انتخاب این روستا به عنوان روستای هدف گردشگری نتیجه خوبی برای اهالی روستا داشته باشد و شعار سازمان جهانگرد گردشگری که برای سال ۲۰۲۰ میلادی توسعه گردشگری روستایی انتخاب شده است موجب توسعه گردشگری این روستا شد.