سنگ اندازی نفتی‌ها در مسیر توسعه اهواز
عضو شورای شهر اهواز با بیان اینکه شرکت نفت موانع بسیاری در مسیر توسعه اهواز ایجاد کرده، گفت: لوله‌ها و تاسیسات نفتی مانند بمب ساعتی در شهر عمل می‌کنند و برای احداث پارکینگ، جاده، پل و یا پارک با محدودیت مواجه هستیم اما علی‌رغم همه اینها عوارض آلایندکی را هم پرداخت نمی‌کنند.
اهواز یکی از کلان شهرهایی است که به دلیل فاصله کمی که با شهرهای اطراف خود دارد ترافیک زیادی را متحمل شده است؛ شاید متصل کردن دور ترین نقاط شهر در اهواز بتواند مشکلات حوزه شهری را حل کند اما قطعاً تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی می‌تواند مشکل ترافیکی شهر را حل کند چرا که شهروندان ترجیح می‌دهند به جای اتومبیل شخصی، بیشتر از اتوبوس و تاکسی استفاده کنند و این اقدام به روان‌سازی ترافیک هسته مرکزی شهر نیز کمک می‌کند.
به منظور بررسی مسائل و مشکلات ترافیکی شهر اهواز با رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر اهواز به گفت‌وگو نشستیم؛ آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرگزاری فارس با رحیم کعب عمیر است.
دلیل ترافیک شهر اهواز چیست؟
کعب عمیر: نوع ساختار شهرسازی ما طوری است که ما در دو سمت کارون دو شریان داریم که یک شریان از سمت شرق اهواز از منطقه زرگان آغاز و تا منطقه خزامی ادامه پیدا می‌کند و دیگری از سمت غرب از منطقه سید خلف(میدان شهید چمران) تا میدان شهید بقایی امتداد پیدا می‌کند که به هر دلیلی اگر یکی از این شریان‌ها بسته شود در شهر اهواز مسیر موازی یا جایگزین وجود ندارد که ترافیک را به سمت آن هدایت کنیم.
از دوران نخستین دوره شورای شهر تا کنون جاده‌های ساحلی به عنوان مسیر جایگزین خوبی در کوتاه مدت و میان مدت تعیین شدند و اگر کارکرد جاده ساحالی نبود شهر اهواز قفل می‌شد.
رینگ‌های داخلی ترافیک توزیع کننده و تخلیه کننده بار ترافیکی هستند اما متاسفانه رینگ داخلی نداریم و تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که بار ترافیکی را به سوی بخش غربی و شرقی پل‌ها انتقال دهیم که برای این منظور باید پل‌ها به جاده کمربندی وصل شوند؛ جاده کمربندی در شمال‌شرق و شرق، به جاده ماهشهر و آزاد راه خلیج فارس و در نهایت به جاده صنایع فولاد و جاده آبادان وصل می‌شود.
به منظور حل مشکل ترافیک پل ولایت امتداد مسیر پل پنجم و اتوبان ابوذر پل شهید علی هاشمی به کوی رمضان و از آنجا به سمت کوی ملت را شکافتیم و از محوطه نظامی سپاه رد شده و به جاده ماهشهر وصل شدیم که با این عملیات گشایش خوبی در کاهش بار ترافیکی ایجاد شد.
از طریق پل روگذر به منطقه کوی نفت وصل شدیم اما آنجا محل چاه‌های نفت است و شرکت نفت به دلیل مسائل ایمنی مانع ادامه کار شده به همین دلیل از طریق استانداری در حال پیگیری برای ایمن سازی مسیر هستیم.
کار دیگری که قرار است به منظور حل مشکل ترافیک شهر انجام شود این است که با همکاری صنایع فولاد روی پل‌ششم روگذر بزنیم، همچنین از روی خط آهن اهواز- ماهشهر که به آزادراه خلیج فارس وصل می‌شود شهرداری هم عملیات زیر سازی قسمت شرقی در کوت عبدالله به سمت مهدیس را انجام دهد.
در ادامه بخش غربی اهواز را به اتوبان شهید بقایی از کنار شهرک پیام وصل کردیم که در نهایت به جاده خرمشهر وصل می‌شود اما بخش غربی ما ناقص است چرا که جاده کمربندی غرب تا عین دو احداث شده است.
درخواست ما از مسؤولان این است که جاده کمربندی غرب اهواز از پلیس راه جدید به سمت غرب عین دو و غرب ملاشیه با عبور از جاده قدیم اهواز- خرمشهر و عبور از جاده امام صادق و روستای ام‌تمیر و کارون به جاده آبادان وصل شود تا به صورت اتوماتیک به کمربندی آزاد راه خلیج فارس و جاده قدیم ماهشهر و کمربندی شرق وصل شود و حلقه کامل می‌شود.
اکنون کمتر از نیم حلقه انجام شده که در واقع کاربرد خارج ازشهر دارد و در نبود رینگ داخلی از آن استفاده می‌کنیم.
در حال حاضر نیز در حال احداث ۱۵ کیلومتر جاده ساحلی هستیم که از پارک شهروند آغاز و به سمت منطقه زرگان ادامه پیدا می‌کند، احداث این جاده کمک زیادی به کاهش ترافیک می‌کند.
از شورای دوم قرار بود به منظور کاهش ترافیک از هسته مرکزی شهر اهواز ساختمان پزشکان را به مناطق دیگری انتقال دهند چرا این طرح تا کنون اجرایی نشده است؟
کعب عمیر: تمام کلان شهرها نقشه راه دارند که نقشه راه آنها طرح جامعه است طرح جامع اهواز در سال ۶۷ مطرح شد اما در سال ۹۷ بازنگری و مصوب شد اکنون باید سراغ طرح تفصیلی این طرح برویم و امکاناتی از قبیل ساختمان پزشکان، مصالح فروشان، بازارچه‌ها، خدمات رفاهی، پارک‌ها و… را به صورت عادلانه در سطح شهر توزیع کنیم؛ زمانیکه این طرح محقق شود در زمان، سوخت و… صرفه جویی و آلودگی کاهش پیدا می‌کند.
اکنون شهر تک هسته‌ای شده است و تجمع در مرکز شهر مشکلاتی را ایجاد کرده از طرفی بحث حذف پارکینگ از ساختمان‌ها هزینه های زیادی را به شهرداری و دولت تحمیل کرده است.
اگر بنا باشد شهر را از تک هسته‌ای خارج کنیم باید بدانیم از شهر چه انتظاراتی داریم؛ اگر میخواهیم شهر جاذبه سفر داشته باشه باید پارکینگ احداث شود که در این صورت مرکز شهر چاق‌تر می‌شود در غیر این صورت نیازی به احداث پارکینگ وجود ندارد.
برای برون رفت از این شرایط کدام مدل مهندسی شهری را برای کنترل و یا کاهش ترافیک پیشنهاد می‌کنید؟
کعب عمیر: ببیند در سال ۸۴ در سفری که به کشور آلمان داشتم متوجه شدم در یکی از شهرهای آلمان برای کاهش ترافیک داخل شهر، در خارج از شهر و کنار ایستگاه مترو محلی را برای پارک‌کردن خودروهای شهروندان تعریف کرده بودند علت را که سوال کردم گفتند شهروندانی که از نقاط مختلف قصد رفتن به داخل شهر دارند خودروهای خود را کنار ایستگاه مترو پارک کرده و سوار مترو می‌شوند و برای کسانی که اصرار دارند از خودروی خود استفاده کنند و وارد شهر شوند هزینه‌های پارکینگ سنگینی به عنوان عامل بازدارنده در نظر گرفته بودند و به این صورت موفق به کاهش ترافیک در داخل شهر شدند.
به منظور کنترل و آرام سازی ترافیک در سطح شهر اهواز چه کارهایی صورت گرفته است؟
کعب عمیر: یک کمیته‌ای که متشکل از نماینده استاندار، پلیس راهور و شهرداری است تصمیم گرفته می‌شود که در کدام نقطه باید سرعت گیر باید نصب شود تا برای شهروندان مشکل ایجاد نشود.
سال‌ها است که بحث تامین تعداد اتوبوس‌ها بر اساس جمعیت شهر اهواز همچنین فرسودگی ناوگان اتوبوس رانی، تاخیر در تردد اتوبوس‌ها و معطل شدن شهروندان در ایستگاه‌ها حل نشده است، علت چیست؟
کعب عمیر: تعداد اتوبوس‌های موجود در اهواز با استانداردهای کلان شهرها همخوانی ندارد و اکنون بین ۱۷۰ تا ۲۲۰ اتوبوس در سطح شهر اهواز وجود دارد که طبق استاندار این تعداد باید بالغ بر یک هزار اتوبوس باشد تا پاسخگوی نیاز جمعیت شهر باشد.
علت کمبود ناوگان اتوبوس‌رانی در اهواز این است که دولت از سال ۹۰ به ما اتوبوسی نداده است پیش از سال ۹۰ دولت ۸۲٫۵ درصد از هزینه خرید اتوبوس را پرداخت می‌کرد و ۱۷٫۵ درصد را ما پرداخت می کردیم اما بعد از آن چیزی پرداخت نشد.
ناوگان‌های اتوبوس‌رانی که در سال ۹۷-۹۶ وارد اهواز شد سرمایه اصلی آنها را ما پرداخت کردیم و فقط ۹ درصد از ۱۳٫۵ درصد کارمزد تسهیلاتی که برای خرید اتوبوس دریافت کرده بودیم را دولت پرداخت کرد.
معمولاً عمر اتوبوس ها ۱۰ ساله است اما با توجه به اقلیمی که داریم قطعاً زودتر از این زمان فرسوده می‌شوند به همین دلیل پیشنهاد کردم اتوبوس‌های اهواز پس از ۵ سال از رده خارج شوند؛ ضمن اینکه دلیل معطلی در ایستگاه اتوبوس کمبود اتوبوس در سطح مناطق اهواز است؛ در زمستان ماهانه ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر با اتوبوس جابه جا می‌شوند اما اکنون با توجه به شرایط اقلیمی و گرمی هوا ماهانه ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر برای تردد در شهر از اتوبوس استفاده می‌کنند.
با توجه به شرایط اعتباری شهرداری‌ها راه حل جبران کمبود ناوگان اتوبوس رانی چیست؟
کعب عمیر: از طریق منطقه آزاد اروند برای خرید اتوبوس ارز بدهند چرا که هزیه خرید هر دستگاه اتوبوس یک میلیارد و ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان است که شهرداری از پس از آن برنمی‌آید؛ خانواده مدیران تمام شرکت‌ها و دستگاه‌های مختلف در استان زندگی می‌کنند و از امکانات اینجا استفاده می‌کنند اما هیچ‌کدام از آنها حاضر نیستند کمکی به بخش خدمات عمومی شهر کنند.
طبق برآوردی که کردیم برای هر سفر در اتوبوس ۳ هزارتومان هزینه می‌شود در حالی که کرایه گرانترین خطوط ما ۵۰۰ تومان یا ۵۵۰ است این در حالی است که طبق برنامه پنجم و ششم توسعه، یک سوم هزینه بلیت بر عهده دولت، یک سوم بر عهده شهرداری و یک سوم بر عهده شهروندان است.
بنابرین با توجه به مشکلات اعتباری نمی‌توان در کوتاه مدت انتظار داشته باشیم دستگاهی به ناوگان اتوبوس‌رانی اهواز اضافه شود؟
کعب عمیر: با توجه به اینکه اعتبارت شهرداری در حدی نیست که بتواند اقدام به خرید اتوبوس کند مقرر شد از طریق بازسازی حدود ۸۰ دستگاه، درصدی از این کمبود را جبران کنیم؛ به منظور بازسازی این تعداد به مبلغ ۲۶ میلیارد تومان نیاز داریم که استانداری خوزستان قرار است از محل اعتبارات استانی این مبلغ را تامین کند.
راه اندازی «ریل باس» تا چه میزان از حجم ترافیک داخل شهر کم می‌کند؟
کعب عمیر: در حمل و نقل داخل شهر بین ۳تا ۶ درصد می تواند در کاهش ترافیک کمک کند اما به لحاظ سلامت روانی شهروندان و گردشگری شهری تاثیر بسیار زیادی دارد از طرفی هدف از راه‌انداری ریل باس استفاده از ظرفیت خط آهن اهواز-ماهشهر و اهواز –خرمشهر بود که اینها روزی یکبار بیشتر استفاده نمی‌شد و این ظرفیت خای مانده بود به همین دلیل به این فکر افتادیم که از این ظرفیت برای احداث ریل باس استفاده کنیم؛ اکنون ۱۳ ایستگاه ریل باس احداث شد که رو به اتمام است؛ ساعات استفاده از ریل باس از صبح تا ۵ بعد از ظهر است.
تردد اتوبوس‌ها در مرکز شهر علاوه بر ایجادآلودگی، ترافیک زیادی را نیز ایجاد می‌کنند راه حل میان‌بُری برای حل این مشکل اندیشیده شده است؟
کعب عمیر: در این زمینه پیشنهاد شکست داده شد به این صورت که دیگر نیازی نیست تمام اتوبوس‌ها از تمام مناطق شهر به مرکز شهر بیایند به همین دلیل ۳ ایستگاه پیرامونی در میدان شهید چمران، جمهوری و چهارشیر جانمایی و در حال مطالعه است که اتوبوس‌هایی که از مناطق می‌آیند در این ایستگاه‌ها مستقر شوند و پس از آن اتوبوس دیگری شهروندان را به مرکز شهر منتقل کند.
علاوه بر این راه اندازی خط «بی.آر.تی» از میدان چهارشیر تا میدان کارگر جزو برنامه‌های ما است که برای راه‌اندازی آن نیاز به اتوبوس‌های نو داریم.
به نظر می‌رسد شهرداری‌ها فقط در اهواز مشکل اعتباری دارند در مابقی کلان شهرها وضعیت به این شکل نیست؟
کعب عمیر: اگر در کلان شهرهای دیگر شهرداری مشکل اعتباری ندارد به این دلیل است که مسؤولان قوانین را در جهت کمک به شهر هدایت می کنند وگرنه چطور شهردار اصفهان کل عوارض آلایندگی از پالایشگاه اصفهان را می‌گیرد اما در خوزستان شرکت نفت حاضر نیست عوارض آلایندگی را پرداخت کند؟
در زمان شهرداری قبلی به منظور دریافت عوارض ناشی از آلودگی از شرکت نفت حتی مجبور شدیم حساب نفت را ببندیم اما بعدها از طریق وزارت‌خانه‌های اقتصاد و نقت و شخص معاون اول رئیس جمهور به دلیل برخی مسائل مجبور به باز کردن حساب‌های نفت شدیم.
در واقع نفت خیلی موانع در شهر را ایجاد کرده است میخواهیم پارکینگ بزنیم، جاده، پل، اما شرکت نفت مانع می شود؛ در منطقه علی آباد خواستیم پارک بزنیم نفت مانع شد؛ در واقع شرکت نفت زمین‌های عمده شهر را در اختیار دارد اکنون لوله‌های نفت و گاز مانند بمب ساعتی در شهر هستند.
اهواز یکی از کلان شهرهایی است که با شهرهای پیرامونی خود فاصله چندانی ندارد و ممکن است روزانه هزاران نفر برای مراجعات اداری و پزشکی وارد شهر شوند اما واقعیت نشان می‌‌دهد ناوگان تاکسی‌رانی ساماندهی شده پاسخگوی حمل و نقل این حجم از جمعیت نیست همین عامل سبب ایجاد ترافیک می‌شود.
کعب عمیر: به منظور تبدیل تاکسی‌های شخصی به ساماندهی شده نیاز به همکاری پلیس، قوه قضائیه و نیروی انتظامی داریم؛ از سال ۸۵ تا کنون تنها موفق به ساماندهی کردن یک هزارو ۵۰۰ تاکسی شخصی شدیم البته این آمار نوسانات دارد.
در حال حاضر حدود یک هزار و ۱۶۹ تاکسی ساماندهی شده شهری داریم که حدود ۷۰۰ دستگاه تاکسی به دلیل فرسودگی باید از رده خارج شود؛ متاسفانه دو تا سه برابر تاکسی ساماندهی شده تاکسی شخصی داریم.
سخن پایانی؟
کعب عمیر: شهرداری بودجه عمومی از دولت ندارد مگر در طرح های خاصی که دولت کمک کند و هر چه شهرداری دارد از جیب مردم است؛ دولت و مجلس در قانون باید تجدید نظر کنند که شهرداری‌ها باید خودگردان شوند چرا که اکنون نه شهرداری‌ها مانند سال ۷۰ هستند نه خواسته‌ها و نیازهای مردم مانند آن زمان است؛ قانونگذاران باید در این قانون تجدید نظر و نسبت به مصوب کردن ردیف اعتباری برای شهرداری‌ها اقدام کند.